Duke qenë një vend i shenjtë për të krishterët e hershëm, Kapadokia është një muze i hapur plot komponentë të pabarabartë natyralë dhe kulturorë.
Rajoni i Kapadokisë ndodhet në mes të një zone vullkanike dikur aktive të Anadollit qendror. Miliona vjet më parë tre malet e saj – Erciyes, Hasandağ dhe Güllüdağ – ishin vullkane aktive; në të vërtetë kjo veprimtari vazhdoi me ndërprerje të paktën në periudhën neolitike sipas pikturave parahistorike.
Shpërthimet vullkanike ishin aq të forta sa në disa vende lava ishte me trashësi deri në 150 metra. Për shumë miliona vjet, vullkanet, era, shiu dhe akulli skalitën rajonin të cilin ne tani e njohim si Kapadokia. Ndërsa peizazhi ishte gërryer, gurët e bazaltit mbetën dhe formuan struktura konike me disa që arrinin deri në 45 metra.
Njerëzit vendas iu referuan këtyre formacioneve unike shkëmbore “oxhaqeve të zanave”, një emër që ka qëndruar gjatë gjithë epokave. Nëse natyra ishte artisti i parë që rregullonte dekorin, ishte njeriu anadollak që gdhendi shkëmbin dhe ndërtoi shtëpi, kisha dhe mbi 250 qytete nëntokësore prej tij gjatë shekujve.
Një trashëgimi unike e natyrës dhe njerëzimit
Kapadokia u ofron vizitorëve një banket të jashtëzakonshëm dhe të mrekullueshëm të mrekullive natyrore që tejkalojnë imagjinatën e tyre më të egër. Këto mrekulli janë hijeshuar me vepra të krijuara nga dora e njeriut. Me tiparet unike natyrore që shfaqin një kombinim harmonik të elementeve natyrore dhe kulturore të peizazhit, Kapadokia është një muze magjepsës në ajër të hapur dhe një shembull i pashembullt i trashëgimisë së përbashkët kulturore të njerëzimit.
Kapadokia përfshin provincat e Aksaray, Nevşehir, Niğde, Kayseri dhe Kırşehir. Për shumicën e njerëzve, emri Kapadokia sugjeron qytetet Uçhisar, Göreme, Avanos, Ürgüp, Derinkuyu, Kaymaklı dhe Ihlara, ku toka është formuar në forma fantastike gjatë miliona viteve. Oxhaqet e zanave që duken misterioze dhe qytetet dhe shtëpitë e adhurimit që shtrihen shumë metra thellë në tokë janë mbështjellë të gjitha në një atmosferë që është eterike dhe e pashoqe.
Përgatituni për të bërë një udhëtim të shkurtër në rajonin Kapadokian, ku Nëna Natyrë bëri me zell mrekulli që sfidojnë imagjinatën dhe ku elementët e gjallë të historisë, kulturës, artit dhe shoqërisë janë të lidhur pazgjidhshmërisht. Një vizitë në Kapadoki rekomandohet shumë për ata që duan të lahen në atmosferën, ngjyrat dhe shkëlqimin e saj.
Kryqëzimi i Qytetërimeve
Rajoni Kapadokian ka qenë i banuar që nga kohërat parahistorike, me shembujt më të mirë të tij që janë zbuluar në Köşk Höyük në Niğde, Aşıklı Höyük në Aksaray si dhe Shpella Civelek në Nevşehir. Gjatë epokës së bronzit të mesëm Kapadokia ra nën ndikimin e civilizimit asirian për shkak të tregtisë së gjerë. Gjatë kësaj periudhe, gjithashtu u prezantua shkrimi. Studiuesit kanë gjetur grumbuj “pllaka kapadokiane” – pllaka argjile të shkruara me shkrim kuneiform – tekstet e të cilave flasin për rregullimin e taksave, normat e interesit, kontratat e martesës, mosmarrëveshjet tregtare dhe shumë të tjera përveç kësaj. Hattitë, Hititët, Frigianët, Persët, Romakët, Bizantinët, Selxhukët dhe Osmanët u magjepsën nga joshja e Kapadokisë dhe lanë gjurmët e pranisë së tyre këtu.
Për shkak të vendndodhjes së saj Kapadokia ka qenë një rajon kritik dhe strategjik gjatë gjithë viteve. Rrugë të rëndësishme tregtare, përfshirë Rrugën e shquar të Mëndafshit, e përshkuan atë si në lindje dhe në perëndim dhe në veri dhe në jug. Si rezultat i këtij trafiku të rëndë, rajoni ka qenë një rrjet kompleks i ndikimeve historike dhe kulturore, një rajon ku besime dhe filozofi të ndryshme janë takuar dhe ndikuar njëra-tjetrën. Tregtia dhe burimet e Kapadokisë ishin joshëse dhe kështu rajoni shpesh pushtohej, bastiset dhe plaçkitej.
Për të mbrojtur veten nga inkursione të tilla, vendasit u përpoqën të jetonin në shpellat e rajonit dhe hyrjet e të cilave mund të fshiheshin në mënyrë që të mos vëreheshin nga të huajt që bënin probleme. Meqenëse mund të jetë e nevojshme të qëndroni shtrirë për periudha të gjata kohore, këto banesa trogloditike përfundimisht u bënë qytete nëntokësore që përfshinin burime uji, vende për të ruajtur ushqim dhe kishin kantina dhe madje tempuj. Disa nga këto qytete nëntokësore datojnë që nga epoka parakristiane.
Shenjtërorja e të krishterëve
Në vitet e para të mijëvjeçarit të parë, grupe të krishterësh që ikën nga persekutimi romak filluan të lëviznin në egërsitë e paarritshme të Kapadokisë duke kërkuar strehim. Një grup i cili mbërriti nga Jeruzalemi përmes Antiokisë (Antakya) dhe Cezaresë (Kajseri) në shekullin e dytë u vendos në zonën e njohur tani si Derinkuyu. Gjetja e shtufit të butë vullkanik të lehtë për tu gdhendur, ata filluan të zgjerojnë shpellat natyrore dhe t’i lidhin ato së bashku, duke krijuar banesa, kapela, kisha dhe manastire përmes të cilave këta njerëz gjetën paqen dhe sigurinë që kishin kërkuar kaq shumë.
Thuhet se ka rreth 500 kisha dhe kishëza në Kapadoki. Shumëllojshmëria dhe arti i arkitekturës, paraqitjes dhe dekorimit të tyre janë magjepsëse dhe të mahnitshme. Bazilikat me anije teke, dyshe ose trefishtë, plane kryqëzore, hollë, korridore, absidat, kupola, kolona, shtylla dhe më shumë – mund të gjenden në këto kisha, me të gjitha të gërmuara nga guri. Shumë nga kishat janë zbukuruar gjithashtu me afreske të pikturuara me përpikmëri. Detyra monumentale e restaurimit, riparimit dhe mirëmbajtjes së këtyre kishave dhe qyteteve nëntokësore vazhdon edhe kur ata marrin mijëra vizitorë në vit.
“Shumëllojshmëria dhe arti i kishave dhe i kishëzave janë magjepsëse dhe mahnitëse”.